Thủ tướng Nhật Bản Yoshihiko Noda cảnh báo hoạt động của Chính phủ có thể bị tê liệt, kinh tế có thể bị đình trệ do ngân sách cạn kiệt nếu phe đối lập không chấp nhận để Chính phủ phát hành đợt công trái mới.
Ngân sách chi tiêu sắp cạn
Ngày 29/10, trong bài diễn văn về chính sách tại kỳ họp bất thường của Quốc hội dự kiến kéo dài đến ngày 30/11, Thủ tướng Noda kêu gọi các nghị sỹ không nên gây ra khủng hoảng chính trị vì việc này có thể dẫn tới tình trạng bế tắc, hàng loạt dự luật không thể thông qua được.
Ông đề nghị các đảng đối lập hợp tác để thông qua các dự luật quan trọng, trong đó có dự luật cho phép Chính phủ phát hành công trái để bù đắp thâm hụt ngân sách - môt động thái được coi là "sống còn" nhằm ngăn chặn nguy cơ Chính phủ hết tiền chi tiêu.
Ông cảnh báo nếu dự luật không được thông qua, tình trạng bế tắc kéo dài sẽ làm sụp đổ hoạt động hành chính của Chính phủ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người dân và phá hỏng những nỗ lực khôi phục nền kinh tế.
Trước khi khai mạc kỳ họp bất thường của Quốc hội, Chính phủ Nhật Bản đã thông qua dự luật phát hành công trái để bù đắp thâm hụt ngân sách. Theo đó, Chính phủ được phép phát hành công trái trị giá 38.300 tỷ yen (480 tỷ USD), chiếm hơn 40% tổng ngân sách tài khóa 2012.
Chính phủ Nhật Bản đã không thể thông qua dự luật trên tại kỳ họp Quốc hội thường kỳ kết thúc hồi cuối tháng Chín vừa qua do bế tắc chính trị tại Quốc hội, nơi phe đối lập chiếm đa số tại Thượng viện.
Sở dĩ phe đối lập Nhật Bản tỏ thái độ cứng rắn là vì hồi tháng 8/2012, Thủ tướng Noda đã tuyên bố sẽ tổ chức bầu cử Quốc hội trước thời hạn. Phe đối lập từ chối thông qua việc phát hành công trái mới chừng nào Chính phủ chưa thông báo ngày tổ chức bầu cử.
Cũng tương tự nước Mỹ trong mùa Hè năm ngoái, Nhật Bản hiện đang đứng trước nguy cơ mất khả năng thanh toán do bất đồng giữa hai phe trong Quốc hội.
Thông thường, việc thông qua các dự luật chỉ mang tính thủ tục, cần có đa số ở Hạ nghị viện là được, nhưng dự luật ngân sách thì phải có sự chấp thuận của cả Thượng viện là nơi phe đối lập chiếm đa số. Thành ra, Thủ tướng Noda đang phải chịu áp lực rất lớn, vì phe đối lập đòi ông phải giải tán Quốc hội, tổ chức bầu cử sớm.
Bộ trưởng Tài chính Koriki Jojima cho rằng chính phủ phải duy trì lòng tin của nhà đầu tư vào chính sách tài khóa bằng việc thông qua dự luật này tại Quốc hội.
Giới phân tích cho rằng nếu Chính phủ của Thủ tướng Noda không thuyết phục được phe đối lập đồng ý với việc phát hành công trái mới, đến cuối tháng 11, Nhật Bản có nguy cơ rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán.
Không giống Mỹ và nhiều nước khác, chủ nợ - người nắm giữ công trái - của Nhật Bản chủ yếu là người dân Nhật Bản, bởi vậy hiện tại Nhật Bản hầu như không có khoản nợ nào phải trả cho các nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên trong vòng ba năm tới, mức tiết kiệm của Nhật Bản không đủ để thanh toán các khoản nợ công.
Chính phủ Nhật Bản phải thoát ra khỏi sự bế tắc ngân sách này, bởi vì nền kinh tế Nhật Bản chủ yếu dựa vào xuất khẩu, có nguy cơ rơi vào suy thoái bất kỳ lúc nào.
Từ bốn năm nay, nguồn tài chính của hơn một nửa ngân sách hàng năm của Nhật Bản được huy động thông qua phát hành công trái. Nếu không có nguồn tài chính qua phát hành công trái, vào đầu tháng 12 tới, ngân sách Nhật Bản có thể sẽ cạn kiệt.
Tuy vậy, ông David Rea từ Viện Nghiên cứu Capital Economics nhận định rằng, việc ngừng hoạt động của các cơ quan chính phủ, về mặt lý thuyết thì có thể, nhưng trên thực tế điều này khó xảy ra, bởi vì nếu không đạt được đồng thuận và để xảy ra tình trạng hỗn loạn thì hai đảng chính là Đảng Dân chủ Nhật Bản (PDJ) và đảng Dân chủ Tự do (PLD) đối lập sẽ bị mất uy tín nghiêm trọng.
Một lần nữa, cuộc đấu đá trên chính trường Nhật Bản lại phơi bày thực trạng tài chính của nền kinh tế lớn thứ ba thế giới. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nợ công của Nhật Bản lên tới 236% GDP, khoảng 10.000 tỷ euro, "dẫn đầu" Nhóm các nước công nghiệp phát triển, trong khi tỷ lệ này của Hy Lạp là 170%, Italy 126% và Tây Ban Nha là 90%.
Như trên đã nói, người dân Nhật Bản nắm giữ hầu hết khoản nợ công của Chính phủ (90%). Chỉ có điều do thâm hụt ngân sách ngày càng lớn (ước khoảng 10% GDP năm nay) nên tài chính công sẽ trở thành một gánh nặng cho các thế hệ tương lai tại một đất nước mà dân cư ngày càng lão hóa.
Chờ đợi tín hiệu sáng
Trong khi đó các số liệu kinh tế tháng Chín cho thấy thực trạng nền kinh tế lớn thứ ba thế giới vẫn rất u ám. Nhật Bản bị thâm hụt thương mại 558,6 tỷ yen (7 tỷ USD), trong khi đạt thặng dư 288,8 tỷ yen cùng kỳ năm ngoái, nâng tổng thâm hụt thương mại nửa đầu tài khóa 2012 lên 3.219 tỷ yen, mức cao nhất từ trước tới nay.
Hoạt động thương mại được đánh giá là yếu kém nhất trong hơn 30 năm do một số nhân tố - tranh chấp chủ quyền biển đảo với Trung Quốc, kinh tế toàn cầu suy giảm và khủng hoảng nợ công ở châu Âu làm xuất khẩu đình trệ và nhập siêu gia tăng.
Sản lượng công nghiệp Nhật Bản giảm tháng thứ ba liên tiếp, giảm 4,1% so với tháng 8 và giảm 8,1% so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo kết quả khảo sát của các nhà chế tạo, sản lượng công nghiệp được dự báo sẽ giảm 1,5% trong tháng 10 trước khi tăng 1,6% vào tháng 11.
Tỷ lệ thất nghiệp vẫn giữ nguyen mức 4,2%, trong đó tỷ lệ thất nghiệp ở nam giới giảm từ 4,5% xuống 4,4%, nhưng lại tăng từ 3,7% lên 3,8% đối với nữ giới.
Ngành xây dựng và một số ngành khác liên quan đến tái thiết đã chứng kiến mức tăng trưởng việc làm mạnh khi Nhật Bản tái thiết sau thảm họa động đất, sóng thần. Nhưng sự phục hồi đang chững lại do kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm trong khi đồng yen mạnh lên cũng tác động tới nhu cầu đối với hàng hóa Nhật Bản ở nước ngoài.
Dù thu nhập trung bình của các hộ gia đình hưởng lương ở Nhật Bản đã tăng 0,1% lên 422.046 yen, song chi tiêu các hộ gia đình lại giảm trung bình 0,9% xuống 266.705 yen trên cơ sở đã điều chỉnh lạm phát, và giảm mạnh so với mức tăng 1,8% trong tháng Tám.
Đây là những chỉ số quan trọng đối với tiêu dùng tư nhân, vốn chiếm gần 60% GDP.
Trước thực trạng nền kinh tế phục hồi ì ạch, Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) ngày 30/10 loan báo bơm thêm 11.000 tỷ yen (138 tỷ USD) vào thị trường tiền tệ thông qua chương trình thu mua tài sản, đồng thời vẫn duy trì tỷ lệ lãi suất ngắn hạn không đổi từ 0-0,1%. Theo đó, quy mô của chương trình thu mua tài sản sẽ được nâng lên 91.000 tỷ yen trong nỗ lực gia tăng khả năng thanh khoản của thị trường tiền tệ thông qua việc mua trái phiếu chính phủ và các giấy tờ có giá.
Ngoài ra, BoJ sẽ cung cấp các khoản vay "không giới hạn" cho các ngân hàng thương mại trong nước nhằm đẩy mạnh cho vay đối với các doanh nghiệp và hộ gia đình.
Trong báo cáo triển vọng kinh tế mới nhất, BoJ đã hạ dự đoán tăng trưởng kinh tế Nhật Bản trong tài khóa 2012 xuống còn 1,5% và lạm phát xuống - 0,1%./.
Ngân sách chi tiêu sắp cạn
Ngày 29/10, trong bài diễn văn về chính sách tại kỳ họp bất thường của Quốc hội dự kiến kéo dài đến ngày 30/11, Thủ tướng Noda kêu gọi các nghị sỹ không nên gây ra khủng hoảng chính trị vì việc này có thể dẫn tới tình trạng bế tắc, hàng loạt dự luật không thể thông qua được.
Ông đề nghị các đảng đối lập hợp tác để thông qua các dự luật quan trọng, trong đó có dự luật cho phép Chính phủ phát hành công trái để bù đắp thâm hụt ngân sách - môt động thái được coi là "sống còn" nhằm ngăn chặn nguy cơ Chính phủ hết tiền chi tiêu.
Ông cảnh báo nếu dự luật không được thông qua, tình trạng bế tắc kéo dài sẽ làm sụp đổ hoạt động hành chính của Chính phủ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người dân và phá hỏng những nỗ lực khôi phục nền kinh tế.
Trước khi khai mạc kỳ họp bất thường của Quốc hội, Chính phủ Nhật Bản đã thông qua dự luật phát hành công trái để bù đắp thâm hụt ngân sách. Theo đó, Chính phủ được phép phát hành công trái trị giá 38.300 tỷ yen (480 tỷ USD), chiếm hơn 40% tổng ngân sách tài khóa 2012.
Chính phủ Nhật Bản đã không thể thông qua dự luật trên tại kỳ họp Quốc hội thường kỳ kết thúc hồi cuối tháng Chín vừa qua do bế tắc chính trị tại Quốc hội, nơi phe đối lập chiếm đa số tại Thượng viện.
Sở dĩ phe đối lập Nhật Bản tỏ thái độ cứng rắn là vì hồi tháng 8/2012, Thủ tướng Noda đã tuyên bố sẽ tổ chức bầu cử Quốc hội trước thời hạn. Phe đối lập từ chối thông qua việc phát hành công trái mới chừng nào Chính phủ chưa thông báo ngày tổ chức bầu cử.
Cũng tương tự nước Mỹ trong mùa Hè năm ngoái, Nhật Bản hiện đang đứng trước nguy cơ mất khả năng thanh toán do bất đồng giữa hai phe trong Quốc hội.
Thông thường, việc thông qua các dự luật chỉ mang tính thủ tục, cần có đa số ở Hạ nghị viện là được, nhưng dự luật ngân sách thì phải có sự chấp thuận của cả Thượng viện là nơi phe đối lập chiếm đa số. Thành ra, Thủ tướng Noda đang phải chịu áp lực rất lớn, vì phe đối lập đòi ông phải giải tán Quốc hội, tổ chức bầu cử sớm.
Bộ trưởng Tài chính Koriki Jojima cho rằng chính phủ phải duy trì lòng tin của nhà đầu tư vào chính sách tài khóa bằng việc thông qua dự luật này tại Quốc hội.
Giới phân tích cho rằng nếu Chính phủ của Thủ tướng Noda không thuyết phục được phe đối lập đồng ý với việc phát hành công trái mới, đến cuối tháng 11, Nhật Bản có nguy cơ rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán.
Không giống Mỹ và nhiều nước khác, chủ nợ - người nắm giữ công trái - của Nhật Bản chủ yếu là người dân Nhật Bản, bởi vậy hiện tại Nhật Bản hầu như không có khoản nợ nào phải trả cho các nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên trong vòng ba năm tới, mức tiết kiệm của Nhật Bản không đủ để thanh toán các khoản nợ công.
Chính phủ Nhật Bản phải thoát ra khỏi sự bế tắc ngân sách này, bởi vì nền kinh tế Nhật Bản chủ yếu dựa vào xuất khẩu, có nguy cơ rơi vào suy thoái bất kỳ lúc nào.
Từ bốn năm nay, nguồn tài chính của hơn một nửa ngân sách hàng năm của Nhật Bản được huy động thông qua phát hành công trái. Nếu không có nguồn tài chính qua phát hành công trái, vào đầu tháng 12 tới, ngân sách Nhật Bản có thể sẽ cạn kiệt.
Tuy vậy, ông David Rea từ Viện Nghiên cứu Capital Economics nhận định rằng, việc ngừng hoạt động của các cơ quan chính phủ, về mặt lý thuyết thì có thể, nhưng trên thực tế điều này khó xảy ra, bởi vì nếu không đạt được đồng thuận và để xảy ra tình trạng hỗn loạn thì hai đảng chính là Đảng Dân chủ Nhật Bản (PDJ) và đảng Dân chủ Tự do (PLD) đối lập sẽ bị mất uy tín nghiêm trọng.
Một lần nữa, cuộc đấu đá trên chính trường Nhật Bản lại phơi bày thực trạng tài chính của nền kinh tế lớn thứ ba thế giới. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nợ công của Nhật Bản lên tới 236% GDP, khoảng 10.000 tỷ euro, "dẫn đầu" Nhóm các nước công nghiệp phát triển, trong khi tỷ lệ này của Hy Lạp là 170%, Italy 126% và Tây Ban Nha là 90%.
Như trên đã nói, người dân Nhật Bản nắm giữ hầu hết khoản nợ công của Chính phủ (90%). Chỉ có điều do thâm hụt ngân sách ngày càng lớn (ước khoảng 10% GDP năm nay) nên tài chính công sẽ trở thành một gánh nặng cho các thế hệ tương lai tại một đất nước mà dân cư ngày càng lão hóa.
Chờ đợi tín hiệu sáng
Trong khi đó các số liệu kinh tế tháng Chín cho thấy thực trạng nền kinh tế lớn thứ ba thế giới vẫn rất u ám. Nhật Bản bị thâm hụt thương mại 558,6 tỷ yen (7 tỷ USD), trong khi đạt thặng dư 288,8 tỷ yen cùng kỳ năm ngoái, nâng tổng thâm hụt thương mại nửa đầu tài khóa 2012 lên 3.219 tỷ yen, mức cao nhất từ trước tới nay.
Hoạt động thương mại được đánh giá là yếu kém nhất trong hơn 30 năm do một số nhân tố - tranh chấp chủ quyền biển đảo với Trung Quốc, kinh tế toàn cầu suy giảm và khủng hoảng nợ công ở châu Âu làm xuất khẩu đình trệ và nhập siêu gia tăng.
Sản lượng công nghiệp Nhật Bản giảm tháng thứ ba liên tiếp, giảm 4,1% so với tháng 8 và giảm 8,1% so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo kết quả khảo sát của các nhà chế tạo, sản lượng công nghiệp được dự báo sẽ giảm 1,5% trong tháng 10 trước khi tăng 1,6% vào tháng 11.
Tỷ lệ thất nghiệp vẫn giữ nguyen mức 4,2%, trong đó tỷ lệ thất nghiệp ở nam giới giảm từ 4,5% xuống 4,4%, nhưng lại tăng từ 3,7% lên 3,8% đối với nữ giới.
Ngành xây dựng và một số ngành khác liên quan đến tái thiết đã chứng kiến mức tăng trưởng việc làm mạnh khi Nhật Bản tái thiết sau thảm họa động đất, sóng thần. Nhưng sự phục hồi đang chững lại do kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm trong khi đồng yen mạnh lên cũng tác động tới nhu cầu đối với hàng hóa Nhật Bản ở nước ngoài.
Dù thu nhập trung bình của các hộ gia đình hưởng lương ở Nhật Bản đã tăng 0,1% lên 422.046 yen, song chi tiêu các hộ gia đình lại giảm trung bình 0,9% xuống 266.705 yen trên cơ sở đã điều chỉnh lạm phát, và giảm mạnh so với mức tăng 1,8% trong tháng Tám.
Đây là những chỉ số quan trọng đối với tiêu dùng tư nhân, vốn chiếm gần 60% GDP.
Trước thực trạng nền kinh tế phục hồi ì ạch, Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) ngày 30/10 loan báo bơm thêm 11.000 tỷ yen (138 tỷ USD) vào thị trường tiền tệ thông qua chương trình thu mua tài sản, đồng thời vẫn duy trì tỷ lệ lãi suất ngắn hạn không đổi từ 0-0,1%. Theo đó, quy mô của chương trình thu mua tài sản sẽ được nâng lên 91.000 tỷ yen trong nỗ lực gia tăng khả năng thanh khoản của thị trường tiền tệ thông qua việc mua trái phiếu chính phủ và các giấy tờ có giá.
Ngoài ra, BoJ sẽ cung cấp các khoản vay "không giới hạn" cho các ngân hàng thương mại trong nước nhằm đẩy mạnh cho vay đối với các doanh nghiệp và hộ gia đình.
Trong báo cáo triển vọng kinh tế mới nhất, BoJ đã hạ dự đoán tăng trưởng kinh tế Nhật Bản trong tài khóa 2012 xuống còn 1,5% và lạm phát xuống - 0,1%./.
Hoàng Hà (TTXVN)