Ngày 15/12, phát biểu tại Diễn đàn Liên hợp quốc lần thứ 3 về người thiểu số và sự tham gia có hiệu quả vào đời sống kinh tế tại trụ sở của Liên hợp quốc ở Geneva, Thụy Sĩ, Phó Chủ nhiệm thường trực Ủy ban Dân tộc Tiến sỹ Bế Trường Thành cho biết, để tham gia có hiệu quả vào đời sống kinh tế của các dân tộc thiếu số cần phải có chính sách thật “cụ thể” và “phù hợp” với đặc thù của từng địa bàn, từng đối tượng khác nhau.
Chia sẻ với hơn 300 đại biểu từ các nước và các tổ chức quốc tế tham dự diễn đàn, tiến sỹ Thành cho biết để có cơ sở hoạch định các chính sách dân tộc theo địa bàn, đối tượng và lĩnh vực cụ thể, Việt Nam đã phân định vùng dân tộc thiếu số theo điều kiện địa lý: Vùng miền núi, vùng có miền núi và vùng đồng bằng có dân tộc thiểu số sinh sống. Tiếp theo đó phân chia theo điều kiện và trình độ phát triển kinh tế-xã hội: Khu vực I, bước đầu phát triển; Khu vực II, tạm thời ổn định; Khu vực III, đặc biệt khó khăn.
Từ việc xác định các địa bàn như vậy, Chính phủ Việt Nam quyết định thực hiện các chương trình mục tiêu bằng nhiều dự án cụ thể, tập trung sự quan tâm, ưu tiên vào khu vực đặc biệt khó khăn.
Các chương trình mục tiêu được triển khai thực hiện theo những yêu cầu phù hợp với đặc điểm, đặc thù của từng địa bàn, từng đối tượng cụ thể, ví dụ chương trình xóa đói, giảm nghèo thực hiện trên các vùng đặc biệt khó khăn được quan tâm thúc đẩy nhanh hơn, bình quân hàng năm giảm 4-5% tỷ lệ hộ nghèo (tỷ lệ chung của cả nước là 2%) để khắc phục sự dãn ra khoảng cách chênh lệch giàu nghèo trong xã hội.
Hiện nay, Chính phủ Việt Nam đang tiếp tục triển khai chương trình giảm nghèo nhanh và bền vững ở trên 60 huyện nghèo đặc biệt khó khăn (các huyện có tỷ lệ hộ nghèo trên 50%) vùng dân tộc thiếu số.
Chương trình xây dựng và nâng cấp kết cấu hạ tầng vùng đặc biệt khó khăn trước hết là đường giao thông, hệ thống thủy lợi, thủy nông được tiến hành đồng thời với việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế giữa sản xuất nông, lâm nghiệp với các ngành nghề, dịch vụ khác có hiệu quả hơn.
Các dự án về bảo tồn giá trị các di sản văn hóa, bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc thiếu số (bao gồm cả tiếng nói, chữ viết, các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể) đang được triển khai cùng các dự án đầu tư, hỗ trợ phát triển đối với một số dân tộc thiếu số rất ít người.
Chính phủ đã và đang thực hiện các dự án bảo tồn và phát triển đối với năm dân tộc có số dân dưới 1.000 người (Si La, Pu Péo, Ơ Đu, Rơ Măm, Brâu), tới đây sẽ triển khai thực hiện các dự án hỗ trợ tương tự đối với các dân tộc thiếu số dưới một vạn người.
Tiến sỹ Bế Trường Thành cho biết khi hoạch định chính sách cho các đối tượng này cần tập trung nâng cao được nhận thức, kiến thức hiểu biết về pháp luật, về chính sách đối với dân tộc thiếu số, tạo điều kiện cho họ tiếp cận thông tin về phát triển ngày càng thuận lợi, dễ dàng hơn bằng các chương trình truyền thông phù hợp trình độ và ngôn ngữ dân tộc thiếu số.
Các dự án thực hiện ở vùng dân tộc thiếu số phải thu hút được sự tham gia trực tiếp của cộng đồng cơ sở, của mỗi người dân cùng thực hiện, Ngân sách Nhà nước đầu tư, hỗ trợ xây dựng công trình, người dân tham gia đóng góp bằng lao động và các vật liệu sẵn có tại địa phương, đặc biệt là sự tham gia của những người có uy tín trong cộng đồng các dân tộc thiếu số. Khuyến khích xã hội hóa các nguồn lực và thu hút sự tham gia của các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, tổ chức NGOs... hỗ trợ giúp đỡ vùng đặc biệt khó khăn.
Các dự án đầu tư hỗ trợ giảm nghèo nhanh, bền vững đối với các đối tượng này cần được xác định là “cho cái cần câu, không phải là cho con cá.” Nhưng như thế chưa đủ, cho cần câu rồi phải hướng dẫn họ cách câu cá, câu được cá không chỉ đủ để ăn, mà còn có cá để bán, do đó phải hướng dẫn tiếp cho họ cách bán cá. Như vậy mới đạt được hiệu quả cuối cùng của sự tham gia của họ vào phát triển đời sống kinh tế./.
Chia sẻ với hơn 300 đại biểu từ các nước và các tổ chức quốc tế tham dự diễn đàn, tiến sỹ Thành cho biết để có cơ sở hoạch định các chính sách dân tộc theo địa bàn, đối tượng và lĩnh vực cụ thể, Việt Nam đã phân định vùng dân tộc thiếu số theo điều kiện địa lý: Vùng miền núi, vùng có miền núi và vùng đồng bằng có dân tộc thiểu số sinh sống. Tiếp theo đó phân chia theo điều kiện và trình độ phát triển kinh tế-xã hội: Khu vực I, bước đầu phát triển; Khu vực II, tạm thời ổn định; Khu vực III, đặc biệt khó khăn.
Từ việc xác định các địa bàn như vậy, Chính phủ Việt Nam quyết định thực hiện các chương trình mục tiêu bằng nhiều dự án cụ thể, tập trung sự quan tâm, ưu tiên vào khu vực đặc biệt khó khăn.
Các chương trình mục tiêu được triển khai thực hiện theo những yêu cầu phù hợp với đặc điểm, đặc thù của từng địa bàn, từng đối tượng cụ thể, ví dụ chương trình xóa đói, giảm nghèo thực hiện trên các vùng đặc biệt khó khăn được quan tâm thúc đẩy nhanh hơn, bình quân hàng năm giảm 4-5% tỷ lệ hộ nghèo (tỷ lệ chung của cả nước là 2%) để khắc phục sự dãn ra khoảng cách chênh lệch giàu nghèo trong xã hội.
Hiện nay, Chính phủ Việt Nam đang tiếp tục triển khai chương trình giảm nghèo nhanh và bền vững ở trên 60 huyện nghèo đặc biệt khó khăn (các huyện có tỷ lệ hộ nghèo trên 50%) vùng dân tộc thiếu số.
Chương trình xây dựng và nâng cấp kết cấu hạ tầng vùng đặc biệt khó khăn trước hết là đường giao thông, hệ thống thủy lợi, thủy nông được tiến hành đồng thời với việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế giữa sản xuất nông, lâm nghiệp với các ngành nghề, dịch vụ khác có hiệu quả hơn.
Các dự án về bảo tồn giá trị các di sản văn hóa, bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc thiếu số (bao gồm cả tiếng nói, chữ viết, các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể) đang được triển khai cùng các dự án đầu tư, hỗ trợ phát triển đối với một số dân tộc thiếu số rất ít người.
Chính phủ đã và đang thực hiện các dự án bảo tồn và phát triển đối với năm dân tộc có số dân dưới 1.000 người (Si La, Pu Péo, Ơ Đu, Rơ Măm, Brâu), tới đây sẽ triển khai thực hiện các dự án hỗ trợ tương tự đối với các dân tộc thiếu số dưới một vạn người.
Tiến sỹ Bế Trường Thành cho biết khi hoạch định chính sách cho các đối tượng này cần tập trung nâng cao được nhận thức, kiến thức hiểu biết về pháp luật, về chính sách đối với dân tộc thiếu số, tạo điều kiện cho họ tiếp cận thông tin về phát triển ngày càng thuận lợi, dễ dàng hơn bằng các chương trình truyền thông phù hợp trình độ và ngôn ngữ dân tộc thiếu số.
Các dự án thực hiện ở vùng dân tộc thiếu số phải thu hút được sự tham gia trực tiếp của cộng đồng cơ sở, của mỗi người dân cùng thực hiện, Ngân sách Nhà nước đầu tư, hỗ trợ xây dựng công trình, người dân tham gia đóng góp bằng lao động và các vật liệu sẵn có tại địa phương, đặc biệt là sự tham gia của những người có uy tín trong cộng đồng các dân tộc thiếu số. Khuyến khích xã hội hóa các nguồn lực và thu hút sự tham gia của các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, tổ chức NGOs... hỗ trợ giúp đỡ vùng đặc biệt khó khăn.
Các dự án đầu tư hỗ trợ giảm nghèo nhanh, bền vững đối với các đối tượng này cần được xác định là “cho cái cần câu, không phải là cho con cá.” Nhưng như thế chưa đủ, cho cần câu rồi phải hướng dẫn họ cách câu cá, câu được cá không chỉ đủ để ăn, mà còn có cá để bán, do đó phải hướng dẫn tiếp cho họ cách bán cá. Như vậy mới đạt được hiệu quả cuối cùng của sự tham gia của họ vào phát triển đời sống kinh tế./.
Lê Thanh (Vietnam+)