Dòng sông Nậm Rốm đang từng ngày phải oằn mình chịu trận với việc khai thác cát, sỏi dưới lòng sông và bị tận thu do đánh bắt các loại thủy sinh trái phép.
Sông Nậm Rốm là dòng sông mang trong mình những lớp trầm tích của thời gian, của lịch sử và là niềm tự hào của người dân xứ sở đất Mường Then (Mường Trời) tại tỉnh Điện Biên từ bao đời nay.
Tuy nhiên, cùng với nạn “sa tặc” - khai thác cát bừa bãi đang hoành hành trên dòng sông này, nạn khai thác, đánh bắt nguồn tôm, cua, cá bằng các hình thức tận thu trên dòng sông của người dân địa phương đang khiến nguồn thủy sinh đứng trước nguy cơ bị tận diệt.
Vào những ngày đầu tháng Năm này, mực nước sông Nậm Rốm xuống thấp hơn bình thường. Đây là điều kiện thuận lợi cho việc tận thu nguồn tôm, cá trên dòng sông này.
Trên suốt chiều dài dòng sông, đoạn từ cầu Mới (phường Mường Thanh, thành phố Điện Biên Phủ- Quốc lộ 12 nối dài) ngược lên phía thượng nguồn, qua các xã Thanh Hưng, Thanh Yên, Thanh An, Thanh Xương, Noong Hẹt, Noọng Luống, Sam Mứn (huyện Điện Biên), hoạt động khai thác thủy sản đã nhộn nhịp từ hơn một tháng nay.
Hàng ngày, đoạn sông này thu hút nhiều người tham gia hoạt động đánh, bắt tôm, cá. Trong số đó có cả người già, trẻ em, thậm chí cả phụ nữ.
Hoạt động khai thác nguồn thủy sản trên dòng sông này cũng muôn hình, vạn trạng. Hình thức đơn giản nhất là mò bắt, chỉ cần đôi tay và một chiếc giỏ (để đựng sản phẩm), phụ nữ, trẻ em, người già thường khai thác ở những đoạn sông có mực nước cạn, dòng chảy không lớn.
Trong khi đó, nhiều người khác lại sử dụng lưới, chài và thậm chí dùng bộ kích, xung điện để khai thác tôm, cá. Hoạt động này chủ yếu dành cho lớp thanh niên, đàn ông trai tráng. Địa bàn hoạt động của những đối tượng này cũng rộng hơn, bất chấp độ nông sâu của mực nước, mạnh yếu của dòng chảy.
Người dân đánh bắt, tận thu nguồn tôm, cá khắp nơi trên cả đoạn sông. Song, đông nhất vẫn là các điểm dưới các chân cầu (chủ yếu là cầu treo). Một người dân ở bản Na Hai, xã Sam Mứn, có thâm niên trong nghề tiết lộ, nên tìm đến các điểm chân cầu để đánh bắt vì ở những nơi này mực nước sâu, nhiệt độ cũng mát hơn nên cá, tôm, cua, ốc thường kéo về trú ẩn.
Có mặt tại điểm cầu C4 (xã Thanh Xương) vào chiều 10/5, tận mắt chứng kiến cảnh người dân tập trung, dàn hàng ngang đánh, bắt tôm, cá, chúng tôi mới thấy mức độ hủy hoại môi trường, nguồn thủy sinh trên dòng sông này thật nghiêm trọng.
Mặc dù trời mưa, song dưới chân cầu có tới gần 20 người (chủ yếu là đàn ông, thanh niên) miệt mài đánh bắt, khai thác. Kẻ quăng chài, tung lưới, người hí húi mò bắt. Người này cầm vợt lưới, người khác lội theo sau phụ giúp, cầm giỏ đựng thành quả. Rất nhiều người dùng kích, xung điện để khai thác thủy sản.
Anh Lò Văn Q... (xã Thanh Yên) vừa đánh bắt vừa cho hay, từ trước tới nay, chẳng ai (chính quyền, cơ quan chức năng, người dân địa phương) ngăn cấm hoạt động đánh bắt tôm, cá với mọi hình thức trên đoạn sông này.
Một người tên Duân nói: "Bây giờ chúng tôi chuyển sang dùng xung điện vì dễ dùng, chứ kiểu quăng lưới, tung chài chẳng ăn thua."
"Bộ đồ nghề” của anh Duân khi nhúng xuống xuống nước và bật công tắc, nó sẽ phóng điện xuống dòng nước. “Liệu có con cá, tôm nào thoát được không?” Tôi hỏi. Anh Duân trả lời: “Không thoát đâu, người đứng gần còn thấy chân tay tê tê mà.”
Mặc dù chưa có thông tin về trường hợp nào bị điện giật từ việc khai thác, đánh bắt thủy sản bằng những bộ xung, kích điện này, song thực tế thật khó mà lường được hết mức độ hiểm nguy từ hoạt động này. Đó là còn chưa kể tác động về lâu dài, mức độ sinh sôi, phát triển của nguồn tôm, cá, cua... trên sông sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi môi trường sống của các loài thủy sinh đã bị tổn hại. Điều này sẽ làm giảm sút đa dạng sinh học trên lòng sông Nậm Rốm.
Đã đến lúc các cơ quan chức năng, chính quyền cần phải có những biện pháp thiết thực, hữu hiệu nhằm chấm dứt tình trạng khai thác cát, sỏi, đánh bắt tận thu nguồn tôm, cá trái phép trên sông Nậm Rốm. Bên cạnh đó, người dân địa phương cũng cần phải nâng cao ý thức bảo vệ dòng sông trước khi nó bị "bức tử"/.