Để đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2010 đạt 6,5%, Quốc hội đã thông qua mục tiêu tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu tăng trên 6% so với năm 2009, tương đương 59,9 tỷ USD.
Việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu ở mức 6% là một nhiệm vụ hết sức khó khăn vì nhiều nhóm hàng đã chạm ngưỡng trong năm 2009, khó tăng tiếp trong năm 2010.
Bên cạnh đó, xuất khẩu của Việt Nam cũng phải sẽ đối mặt thêm với nhiều rào cản thương mại mới do chính sách bảo hộ từ các thị trường nhập khẩu.
Từ tăng trưởng âm đến tăng trưởng dương
Kim ngạch xuất khẩu cả năm 2009 đạt 56,5 tỷ USD, giảm 9,9% so với năm 2008. Nhóm nông sản, thủy sản đạt 12,34 tỷ USD, giảm 6,4% so với năm 2008. Nhóm nhiên liệu, khoáng sản đạt 8,48 tỷ USD, giảm 34,8% so với năm 2008. Nhóm hàng công nghiệp chế biến đạt 35,7 tỷ USD, giảm 2,2% so với năm 2008.
Năm qua, xuất khẩu tới nhiều thị trường chủ lực đều giảm như Hoa Kỳ giảm 7,3% so với năm 2008, thị trường châu Á giảm 18,5% so với năm 2008.
Theo đánh giá của Bộ Công Thương, thương mại toàn cầu giảm mạnh cùng với việc giá cả một số mặt hàng trong những tháng đầu năm đứng ở mức thấp do nhu cầu nhập khẩu và khả năng thanh toán tại các thị trường giảm nên mặc dù có sự tăng đáng kể về lượng hàng hóa xuất khẩu, song giá trị xuất khẩu đa số các mặt hàng đều giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu.
Theo dự báo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), kinh tế thế giới năm 2010 sẽ tăng trưởng 3,1%, cao hơn dự báo trước đây là 2,5%. Cùng với tăng trưởng kinh tế, các hoạt động thương mại và đầu tư cũng từng bước phục hồi và phát triển. Tuy nhiên, quá trình phục hồi của kinh tế thế giới chứa đựng nhiều rủi ro, khó lường.
Những vấn đề hậu khủng hoảng như bảo hộ mậu dịch, biến động giá cả, lạm phát, khan hiếm nguyên liệu, năng lượng có thể xảy ra và sẽ tác động xấu đến phát triển kinh tế các nước, nhất là các nước đang phát triển như Việt Nam. Chính vì vậy, việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 6% trong năm 2010 là một nhiệm vụ hết sức khó khăn.
Cũng theo Bộ Công Thương, kim ngạch xuất khẩu của năm 2009 có sự đóng góp "bất ngờ" của 2 tỷ USD từ xuất khẩu vàng. Nếu trừ đi 2 tỷ USD thu được từ xuất khẩu vàng thì kim ngạch năm 2009 chỉ còn 54,5 tỷ USD. Như vậy, với mục tiêu xuất khẩu năm 2010 đạt 59,9 tỷ USD thì tăng trưởng thực chất là 9,9% so với năm 2009.
Nông sản và khoáng sản: Khó vượt ngưỡng
Trong năm 2010, việc đẩy mạnh xuất khẩu chủ yếu tập trung vào 3 nhóm hàng nông sản, khoáng sản và công nghiệp chế biến. Tuy nhiên, trong năm 2009, đối với nhóm hàng nông sản, thủy sản, lượng xuất khẩu của nhiều mặt hàng trong nhóm này đã tăng mạnh, như càphê tăng 11,3%, chè tăng 29,2%, hạt tiêu tăng 49,6%, gạo tăng 28,6%, sắn các loại tăng 143,5%.
Do đó, năm 2010, việc tăng khối lượng xuất khẩu các mặt hàng trên sẽ vô cùng khó khăn, thậm chí lượng xuất khẩu có thể giảm.
Đối với nhóm hàng nông sản, việc tăng trưởng xuất khẩu chủ yếu sẽ đến từ việc tăng giá hàng hóa xuất khẩu. Dự kiến, năm 2010 kim ngạch xuất khẩu nhóm này đạt khoảng 13 tỷ USD, tăng gần 5% so với năm 2009.
Tuy nhiên, thực tế xuất khẩu nhiều năm qua cho thấy, việc phụ thuộc vào yếu tố giá là rất bị động, chưa kể đến giá hàng hóa nông sản của Việt Nam thường thấp hơn các nước khác do hạn chế về chất lượng.
Trong nhiều năm qua, đặc biệt trong năm 2008, khi giá dầu thô tăng mạnh thì xuất khẩu mặt hàng này cũng đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng xuất khẩu.
Tuy nhiên, trong năm 2010, mặt hàng chiếm kim ngạch lớn nhất trong nhiên liệu, khoáng sản là dầu thô sẽ giảm lượng xuất khẩu khoảng 3,5 triệu tấn để phục vụ cho Nhà máy lọc dầu Dung Quất.
Việc giảm 3,5 triệu tấn này sẽ làm kim ngạch giảm khoảng 1,62 tỷ USD (giá bình quân năm 2009) hoặc 1,9 tỷ USD (giá hiện tại 70-75 USD/thùng). Lượng xuất khẩu than đá dự kiến cũng sẽ giảm 2,5-3 triệu tấn, tương đương 130 triệu USD.
Ước tính sơ bộ, lượng xuất khẩu của 2 nhóm này giảm cũng làm kim ngạch xuất khẩu giảm trên 2,3 tỷ USD.
Những rào cản thương mại mới
Theo Bộ Công Thương, năm 2010 việc tăng trưởng xuất khẩu sẽ chủ yếu phụ thuộc vào nhóm công nghiệp chế biến. Nhóm hàng công nghiệp chế biến dự kiến sẽ tăng trưởng khá với kim ngạch xuất khẩu dự kiến đạt 38,6 tỷ USD, tăng 8,3% so với năm 2009.
Trong đó, các mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn như dệt may, giày dép. Dự kiến, một số mặt hàng thuộc nhóm này có mức tăng trưởng rất cao như sản phẩm cao su tăng 19%; thủy tinh và sản phẩm tăng 23,6%; hàng điện tử và linh kiện máy tính tăng 25%...
Nhóm hàng công nghiệp chế biến là nhóm hàng chiếm tỷ trọng cao nhất tới 63% trong xuất khẩu của Việt Nam hiện nay. Mặc dù vậy, một thách thức không nhỏ đối với tăng trưởng xuất khẩu của nhóm hàng này là việc phải đối mặt với thêm nhiều rào cản thương mại mới từ các thị trường nhập khẩu.
Bắt đầu từ ngày 1/1/2010, EU sẽ áp dụng quy định về khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) đối với thủy sản đánh bắt. Các lô hàng vào EU phải có giấy chứng nhận nguồn gốc khai thác, chế biến hoặc chưa chế biến và phải xuất trình giấy chứng nhận trước khi lô hàng đến EU 3 ngày.
Đạo luật “Cải tiến an toàn sản phẩm tiêu dùng” (CPSIA) đối với các mặt hàng dệt may cũng sẽ được Hoa Kỳ áp dụng từ ngày 10/2/2010.
Theo đó, bất cứ lô hàng dệt may nào vào Hoa Kỳ đều phải kèm theo giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn an toàn được đánh giá bởi một đơn vị độc lập, được Ủy ban An toàn sản phẩm tiêu dùng Hoa Kỳ công nhận. Từ vật liệu, nguyên phụ liệu đến thành phẩm đều phải áp dụng kiểm nghiệm nghiêm ngặt, nhất là các mặt hàng dành cho trẻ em.
Đối với các lô hàng vi phạm, ngoài việc bị tiêu hủy có thể đối mặt với các mức phạt dân sự và hình sự.
Việc Hoa Kỳ áp dụng một số chính sách mang tính chất bảo hộ, đưa ra những quy định như những rào cản kỹ thuật sẽ là những trở ngại chung với tất cả các nước xuất khẩu vào Hoa Kỳ, trong đó có Việt Nam./.
Việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu ở mức 6% là một nhiệm vụ hết sức khó khăn vì nhiều nhóm hàng đã chạm ngưỡng trong năm 2009, khó tăng tiếp trong năm 2010.
Bên cạnh đó, xuất khẩu của Việt Nam cũng phải sẽ đối mặt thêm với nhiều rào cản thương mại mới do chính sách bảo hộ từ các thị trường nhập khẩu.
Từ tăng trưởng âm đến tăng trưởng dương
Kim ngạch xuất khẩu cả năm 2009 đạt 56,5 tỷ USD, giảm 9,9% so với năm 2008. Nhóm nông sản, thủy sản đạt 12,34 tỷ USD, giảm 6,4% so với năm 2008. Nhóm nhiên liệu, khoáng sản đạt 8,48 tỷ USD, giảm 34,8% so với năm 2008. Nhóm hàng công nghiệp chế biến đạt 35,7 tỷ USD, giảm 2,2% so với năm 2008.
Năm qua, xuất khẩu tới nhiều thị trường chủ lực đều giảm như Hoa Kỳ giảm 7,3% so với năm 2008, thị trường châu Á giảm 18,5% so với năm 2008.
Theo đánh giá của Bộ Công Thương, thương mại toàn cầu giảm mạnh cùng với việc giá cả một số mặt hàng trong những tháng đầu năm đứng ở mức thấp do nhu cầu nhập khẩu và khả năng thanh toán tại các thị trường giảm nên mặc dù có sự tăng đáng kể về lượng hàng hóa xuất khẩu, song giá trị xuất khẩu đa số các mặt hàng đều giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu.
Theo dự báo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), kinh tế thế giới năm 2010 sẽ tăng trưởng 3,1%, cao hơn dự báo trước đây là 2,5%. Cùng với tăng trưởng kinh tế, các hoạt động thương mại và đầu tư cũng từng bước phục hồi và phát triển. Tuy nhiên, quá trình phục hồi của kinh tế thế giới chứa đựng nhiều rủi ro, khó lường.
Những vấn đề hậu khủng hoảng như bảo hộ mậu dịch, biến động giá cả, lạm phát, khan hiếm nguyên liệu, năng lượng có thể xảy ra và sẽ tác động xấu đến phát triển kinh tế các nước, nhất là các nước đang phát triển như Việt Nam. Chính vì vậy, việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 6% trong năm 2010 là một nhiệm vụ hết sức khó khăn.
Cũng theo Bộ Công Thương, kim ngạch xuất khẩu của năm 2009 có sự đóng góp "bất ngờ" của 2 tỷ USD từ xuất khẩu vàng. Nếu trừ đi 2 tỷ USD thu được từ xuất khẩu vàng thì kim ngạch năm 2009 chỉ còn 54,5 tỷ USD. Như vậy, với mục tiêu xuất khẩu năm 2010 đạt 59,9 tỷ USD thì tăng trưởng thực chất là 9,9% so với năm 2009.
Nông sản và khoáng sản: Khó vượt ngưỡng
Trong năm 2010, việc đẩy mạnh xuất khẩu chủ yếu tập trung vào 3 nhóm hàng nông sản, khoáng sản và công nghiệp chế biến. Tuy nhiên, trong năm 2009, đối với nhóm hàng nông sản, thủy sản, lượng xuất khẩu của nhiều mặt hàng trong nhóm này đã tăng mạnh, như càphê tăng 11,3%, chè tăng 29,2%, hạt tiêu tăng 49,6%, gạo tăng 28,6%, sắn các loại tăng 143,5%.
Do đó, năm 2010, việc tăng khối lượng xuất khẩu các mặt hàng trên sẽ vô cùng khó khăn, thậm chí lượng xuất khẩu có thể giảm.
Đối với nhóm hàng nông sản, việc tăng trưởng xuất khẩu chủ yếu sẽ đến từ việc tăng giá hàng hóa xuất khẩu. Dự kiến, năm 2010 kim ngạch xuất khẩu nhóm này đạt khoảng 13 tỷ USD, tăng gần 5% so với năm 2009.
Tuy nhiên, thực tế xuất khẩu nhiều năm qua cho thấy, việc phụ thuộc vào yếu tố giá là rất bị động, chưa kể đến giá hàng hóa nông sản của Việt Nam thường thấp hơn các nước khác do hạn chế về chất lượng.
Trong nhiều năm qua, đặc biệt trong năm 2008, khi giá dầu thô tăng mạnh thì xuất khẩu mặt hàng này cũng đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng xuất khẩu.
Tuy nhiên, trong năm 2010, mặt hàng chiếm kim ngạch lớn nhất trong nhiên liệu, khoáng sản là dầu thô sẽ giảm lượng xuất khẩu khoảng 3,5 triệu tấn để phục vụ cho Nhà máy lọc dầu Dung Quất.
Việc giảm 3,5 triệu tấn này sẽ làm kim ngạch giảm khoảng 1,62 tỷ USD (giá bình quân năm 2009) hoặc 1,9 tỷ USD (giá hiện tại 70-75 USD/thùng). Lượng xuất khẩu than đá dự kiến cũng sẽ giảm 2,5-3 triệu tấn, tương đương 130 triệu USD.
Ước tính sơ bộ, lượng xuất khẩu của 2 nhóm này giảm cũng làm kim ngạch xuất khẩu giảm trên 2,3 tỷ USD.
Những rào cản thương mại mới
Theo Bộ Công Thương, năm 2010 việc tăng trưởng xuất khẩu sẽ chủ yếu phụ thuộc vào nhóm công nghiệp chế biến. Nhóm hàng công nghiệp chế biến dự kiến sẽ tăng trưởng khá với kim ngạch xuất khẩu dự kiến đạt 38,6 tỷ USD, tăng 8,3% so với năm 2009.
Trong đó, các mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn như dệt may, giày dép. Dự kiến, một số mặt hàng thuộc nhóm này có mức tăng trưởng rất cao như sản phẩm cao su tăng 19%; thủy tinh và sản phẩm tăng 23,6%; hàng điện tử và linh kiện máy tính tăng 25%...
Nhóm hàng công nghiệp chế biến là nhóm hàng chiếm tỷ trọng cao nhất tới 63% trong xuất khẩu của Việt Nam hiện nay. Mặc dù vậy, một thách thức không nhỏ đối với tăng trưởng xuất khẩu của nhóm hàng này là việc phải đối mặt với thêm nhiều rào cản thương mại mới từ các thị trường nhập khẩu.
Bắt đầu từ ngày 1/1/2010, EU sẽ áp dụng quy định về khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) đối với thủy sản đánh bắt. Các lô hàng vào EU phải có giấy chứng nhận nguồn gốc khai thác, chế biến hoặc chưa chế biến và phải xuất trình giấy chứng nhận trước khi lô hàng đến EU 3 ngày.
Đạo luật “Cải tiến an toàn sản phẩm tiêu dùng” (CPSIA) đối với các mặt hàng dệt may cũng sẽ được Hoa Kỳ áp dụng từ ngày 10/2/2010.
Theo đó, bất cứ lô hàng dệt may nào vào Hoa Kỳ đều phải kèm theo giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn an toàn được đánh giá bởi một đơn vị độc lập, được Ủy ban An toàn sản phẩm tiêu dùng Hoa Kỳ công nhận. Từ vật liệu, nguyên phụ liệu đến thành phẩm đều phải áp dụng kiểm nghiệm nghiêm ngặt, nhất là các mặt hàng dành cho trẻ em.
Đối với các lô hàng vi phạm, ngoài việc bị tiêu hủy có thể đối mặt với các mức phạt dân sự và hình sự.
Việc Hoa Kỳ áp dụng một số chính sách mang tính chất bảo hộ, đưa ra những quy định như những rào cản kỹ thuật sẽ là những trở ngại chung với tất cả các nước xuất khẩu vào Hoa Kỳ, trong đó có Việt Nam./.
Thu Hường (Báo Tin Tức/Vietnam+)